Ses bilim kavramı; ses bilim dalları ve konuları ekseninde Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özelliklerini ortaya koymak. Biçim bilgisine ait özellikleri sözcük yapımı kapsamında değerlendirmek.
Dikey Sekmeler
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Dersin Öğrenme Çıktıları | Program Öğrenme Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| 1) Türkiye Türkçesi’nin Batı Türkçesi içindeki yerinin tarihselden moderne tespit ettirilmesini sağlamak. | 1 | 1, 2 | |
| 2) Türkiye Türkçesi’nin ses bilgisi özelliklerinin temel ölçütlerini tespit ettirmek. | 1 | 1, 2 | |
| 3) Türkiye Türkçesi’nin biçim bilgisi özelliklerinin temel ölçütlerini tespit ettirmek. | 1 | 1, 2 | |
| 4) Türkiye Türkçesi’nin sözcük yapımındaki temel ölçütlerin tarihsel süreçteki devamlılığının tespit ettirilmesini sağlamak. | 1 | 1, 2 |
Dersin Akışı
| Hafta | Konular | Ön Hazırlık |
| 1 | Türkçenin tarihsel gelişimi ve yayılma alanı; Ural-Altay Dil Ailesi içinde Türkçenin yeri. | |
| 2 | Ses bilim kavramı; ses bilim dalları ve konuları. | |
| 3 |
Türkiye Türkçesinin ses bilgisi özellikleri; sesler (ünlü ve ünsüzler).
Ünlü ve ünsüzlerin özellikleri; ses uyumları (ünlü-ünsüz uyumu). |
İlgili okumalar |
| 4 |
Ses değişmeleri (darlaşma, yuvarlaklaşma).
Ses değişmeleri (benzeşme, ayrışma). Ses değişmeleri (türeme, düşme). |
İlgili okumalar |
| 5 |
Ses değişmeleri (ötümlüleşme, ötümsüzleşme, kaynaşma).
Ses değişmeleri (ünlü çatışması, ikileşme). |
İlgili okumalar |
| 6 | Kaynaştırma ünsüzleri, bağlantı ünlüsü; hece. | İlgili okumalar |
| 7 | Ses yapısı bakımından sözcükler. | İlgili okumalar |
| 8 | Ara sınavı. Ara dönem değerlendirme uygulamaları. | İlgili okumalar |
| 9 | Yazım bilgileri; Türkçenin yazıldığı yazı sistemleri. | İlgili okumalar |
| 10 | Türk yazı sistemlerinin yayıldığı coğrafya. | İlgili okumalar |
| 11 | Türk yazı sistemlerinin kullanılma süreleri ve kökenleri. | İlgili okumalar |
| 12 |
Ses değişmelerinin yazıda gösterilmesi.
Yazı ve imlâ. Yabancı sözcüklerin yazılışı. |
İlgili okumalar |
| 13 |
Noktalama işaretleri (söz dizimi ile ilgili işaretler).
Noktalama işaretleri (yardımcı işaretler). |
İlgili okumalar |
| 14 | Yazım Uygulamaları |
Kaynaklar
| Kaynak Kitaplar Listesi |
AKSAN, Doğan, (1982) Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim) c. I-II-III, TDK Yayınları, Ankara.
AKSAN, Doğan, (1987) Türkçenin Gücü, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara. AKSAN, Doğan, (2003) Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilgi Yayınevi, Ankara. BANGUOĞLU, Hasan, (1986) Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara. BOZKURT, Fuat, (1999) Türklerin Dili, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. ERCİLASUN, A. Bican, (2005) Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara. ERGİN, Muharrem, (2005) Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları. İstanbul. KARAHAN, Leyla , (1995) Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara. USER, Hatice Şirin, (2006) Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ Yayınları, Ankara. ZÜLFİKAR, Hamza, (1995) Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, TDK Yayınları, Ankara.
|
Materyal Paylaşımı
| Dökümanlar | Ders öncesi dağıtılan fotokopiler |
Değerlendirme Sistemi
| YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI | ADET | KATKI YÜZDESİ | |
| Vize | 1 | 40 | |
| Finalin Başarıya Oranı | 1 | 60 | |
| Yıl içinin Başarıya Oranı | 40 | ||
| Toplam | 100 | ||
| DERS KATEGORİSİ | Uzmanlık / Alan Dersleri |
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
| No | Program Öğrenme Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı derslerinde yer alan Türk dili tarihi konuları için gerekli bilgilere sahip olmak. | X | |||||
| 2 |
Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı derslerinde yer alan Türkiye Türkçesi ve dilbilgisi konuları için gerekli bilgilere sahip olmak.
|
X | |||||
| 3 | Türkçenin tarihsel söz varlığı ve filolojik evrimi hakkında bilgi sahibi olmak. | X | |||||
| 4 | Türkçenin tarihi boyunca geçirdiği kültürlenme evrelerine, sözlü ve yazılı kaynaklarına vakıf olmak. | X | |||||
| 5 | Türkçenin çağdaş lehçeleri ve bu lehçelerin edebiyat varlığı hakkında bilgi sahibi olmak. | X | |||||
| 6 | Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı derslerinde yer alan Türk edebiyatı tarihi konuları için gerekli bilgilere sahip olmak. | X | |||||
| 7 | Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı derslerinde yer alan, Türk edebiyatının önemli figürleri (yazar, şair, eleştirmen ya da edebiyat tarihçisi) hakkındaki konular için gerekli bilgilere sahip olmak. | X | |||||
| 8 | Türk edebiyatının modernleşme öncesi söz varlığına, ortaçağ ve erken modern dönem yazılı / sözlü temel kaynaklarına vakıf olmak. | X | |||||
| 9 | Yeni Türk edebiyatının, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e uzanan tarihsel bağlamı hakkında bilgi sahibi olmak. | X | |||||
| 10 | Türk modernleşmesinin dinamikleri ile modern Türk edebiyatının gelişimine dair müfredat bilgilerini sentezleyebilmek, Türk edebiyatı tarihçiliğinin kurumsallaşma sürecine eleştirel yaklaşabilmek. | X | |||||
| 11 | Milli Eğitim Bakanlığı’nın orta öğretim öğrencileri için belirlediği “100 temel eser” için eleştirel okumalar yaptırabilmek. | X | |||||
| 12 | Başat edebî türler ve edebî biçimler ve edebiyat tarihi hakkındaki genelgeçer bilgileri, edebî türlerin ulus aşırı / sözel düzlemde yayılması ve edebiyatın modernleşme ile birlikte ulusal bir kurum olarak yazı ile organize edilmesine dair kuramsal bilgilerle sentezleyebilmek. | X | |||||
| 13 |
Alan eğitimi için özgün materyaller tasarlayabilmek, yeni projeler geliştirip alan eğitimine özel öğretim yöntemlerine uyarlayabilmek.
|
X | |||||
| 14 |
Beşeri bilimler alanında kullanılan paleografya bilgisini, araştırma yöntemlerini, sunum tekniklerini ve alıntılama sistemlerini kullanabilmek.
|
X | |||||
| 15 | Türk edebiyatının, dünya edebiyatları arasındaki yerine dair tarihsel ve eleştirel bir bakış açısı geliştirebilmek. | X | |||||
AKTS İş Yükü Tablosu
| Etkinlik | SAYISI |
Süresi (Saat) |
Toplam İş Yükü (Saat) |
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 15x toplam ders saati) | 15 | 3 | 45 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 15 | 7 | 105 |
| Ara Sınav | 1 | 2 | 2 |
| Kısa Sınav | - | - | - |
| Ödev | - | - | - |
| Final | 1 | 3 | 3 |
| Toplam İş Yükü | 155 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6.2 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 7 |